Sel felaketiyle gündeme gelen HES nedir?: Avantajları ve dezavantajları

Foto: AA/ Kastamonu 

Kastamonu'daki sel felaketinin ardından Karadeniz bölgesindeki hidroelektrik santralleri (HES) yeniden tartışma konusu oldu.

Sosyal medyadaki paylaşımlarda çok sayıda kişi yaşanan felaketin arkasında Kastamonu Bozkurt yakınlarındaki HES'in bulunduğunu dile getiriyor. Gazeteci Melis Alphan da Kastamonu’nun Bozkurt ilçesindeki sel felaketiyle ilgili, HES’in baraj kapaklarının açılması sonrası yıkılan bir binanın kanalı tıkadığını ve suyun daha sonra şehre taştığını yazdı.

Peki hidroelektrik santrali nedir? Sağladığı avantajlar ve dezavantajlar neler?

HES NEDİR?

Elektrik enerjisi üretme amacıyla kurulan santrallere hidroelektrik santral (HES) denir. Barajlar gibi nehir yataklarına kurulur. Hidroelektrik, en önemli ve yaygın olarak kullanılan yenilebilir enerji kaynağıdır. Türkiye'de toplam elektrik üretiminin yaklaşık olarak yüzde 17'sini temsil eder.

HİDROELEKTRİK SANTRAL NASIL ÇALIŞIR?

Hidroelektrik enerjinin çoğu, bir su türbini ve jeneratörü çalıştıran baraj suyunun potansiyel enerjisinden gelir. Bir hidrolik türbin, akan suyun enerjisini mekanik enerjiye dönüştürür. Bir hidroelektrik jeneratör, bu mekanik enerjiyi elektriğe dönüştürür.

HES’İN AVANTAJLARI NEDİR?

• Hidroelektrik su ile beslenir, bu nedenle temiz bir yakıt kaynağıdır, yani kömür veya doğal gaz gibi fosil yakıtları yakan santraller gibi havayı kirletmez.

• Hidroelektrik enerji, her devletin uluslararası yakıt kaynaklarına bağımlı olmadan kendi enerjisini üretmesine izin veren yerel bir enerji kaynağıdır.

• Hidroelektrik yoluyla üretilen enerji, güneş tarafından yönlendirilen su döngüsüne dayanır ve onu yenilebilir bir güç kaynağı haline getirir, bu da onu hızla tükenen fosil yakıtlardan daha güvenilir ve uygun maliyetli bir kaynak haline getirir.

• Düşük maliyetli olması ve değeri yüksek güç alınmasını sağlar.

HES’İN DEZAVANTAJLARI NELERDİR?

Euronews için bir yazı kaleme alan Metalürji Mühendisi Yunus Emre Yetim, hidroelektrik santralin dezavantajlarını ise şöyle açıkladı:

• Bölgenin ekosistemine zarar verebilir ve arazi kaybına neden olabilir.

• Buharlaşma yoluyla su kaybına neden olur.

• Yapım aşamasında doğal habitatı bozar ve çevreye zarar verir.

• HES'in olduğu bölgelerde erozyon ve sel oluşumunda artış gözlenmiştir.

• HES'in planlandığı bölgelerde yaşayan insanların yer değiştirmesi ihtiyacı doğar.

• Zayıf inşaat, doğal afetler veya sabotaj nedeniyle meydana gelen bir arıza, nehir aşağı yerleşim yerleri ve altyapı için felaket sonuçlar doğurur.